Edublog > IT regisseren | Digitale transformatie > Krijgt kunstmatige intelligentie het onderwijs in haar greep?

Krijgt kunstmatige intelligentie het onderwijs in haar greep?

Kunstmatige intelligentie stond deze week weer eens uitgebreid op de voorpagina's en dan met name de toepassing ChatGPT. Middels deze tool kunnen leerlingen en studenten geheel automatisch volledige teksten produceren. Noem een onderwerp en ChatGPT maakt er wel een verhaal van. Deskundigen zijn het erover eens dat de toepassing niet alleen heel krachtig is, maar ook dat dit niveau klaarblijkelijk veel eerder is bereikt dan men dacht. En dat is wel een beetje de valkuil van informatietechnologie in het algemeen. De ontwikkelingen gaan zo snel. Hoe kan je daar nu het beste mee omgaan?

Marcel de Jager foto

Door: Marcel de Jager

Expanding Visions

KI02

Wat zijn de adders onder het gras wanneer kunstmatige intelligentie onderdeel wordt van de moderne informatietechnologie in het onderwijs?

Bij elke grote technologische verandering zien we dat dit schoksgewijs gaat. Maar ook dat technologie altijd een keerzijde heeft. In het begin heerst er optimisme: deze toepassing gaat de wereld beter maken. Pas na verloop van tijd worden de negatieve kanten duidelijk. Zo ging het ook bij de introductie van de televisie. De wereld zou worden geopend in je eigen huiskamer. Het ging onze kennis verrijken. En doordat het oog van de camera bij tal van belangrijke wereldgebeurtenissen aanwezig was, zou dit leiden tot meer begrip en transparantie.

 

Maar dat de televisie ook een hoop rotzooi bracht en zelfs werd ingezet voor manipulatie was een wrange, maar niet onverwachte, keerzijde. Toen de boekdrukkunst werd uitgevonden, stond de toenmalige heersende elite ook niet te juichen. Doordat het eenvoudig werd om kennis snel te verspreiden, zouden mensen wel eens zelf kunnen gaan nadenken. En dat willen we natuurlijk niet. Kortom, elke technologie kent meerdere, positieve en negatieve, kanten en groepen met tegenstrijdige belangen.

Zo beschouwd, is er met kunstmatige intelligentie niks nieuws onder de zon. Maar als onderdeel van moderne informatietechnologie zitten er flinke adders onder het gras.

Zonder volledig te willen en kunnen zijn (ik ben geen wetenschapper en deze column is vooral bedoeld om te duiden), is er een aantal grote verschillen.

 

1. Tijd

Al sinds de brede invoering van het internet zien we dat de ontwikkelingen zo snel gaan dat beleid en mogelijke wetgeving hier hijgend achteraan lopen. Kijk naar wijze waarop overheden nu met data(privacy) omgaan. Met stoom en kokend water moet er worden gerepareerd wat er door techfabrikanten, bewust en onbewust, kapot is gemaakt. En doordat technologie zo snel verandert, lopen we constant achter de feiten aan. Zo werd er 10 jaar geleden nog gedacht dat je dataveiligheid op landelijk niveau zou moeten regelen. Dat is natuurlijk absurd. Data houden zich niet aan grenzen. En dat geldt helemaal voor kunstmatige intelligentie. Wat nu nog te overzien lijkt, is over enkele jaren al volledig uit zicht. Zo wordt verwacht dat kunstmatige intelligentie over enkele jaren een IQ van 100 heeft. En het einde is nog lang niet in zicht.

 

2. (On)zichtbaarheid

Kunstmatige intelligentie is niet iets wat je koopt in een grote zwarte doos. Kijk: daar staat ie! Het is (onderdeel van) software wat zich in allerlei verschijningsvormen openbaart. Van onderzoek naar nieuwe medicijnen tot je thermostaat thuis. En juist in die alledaagse toepassingen gaat dit bijna geruisloos. Veel mensen zijn zich er niet of nauwelijks van bewust dat wanneer ze bellen met een bank die ‘persoon’ aan de andere kant van de lijn helemaal geen mens is maar een robot. Dat de technologie zo ongemerkt ons leven binnenkomt, hoeft niet erg te zijn. Kunstmatige intelligentie die helpt je energierekening te verlagen, lijkt mij een voordeel. Maar als de technologie je gedrag probeert te veranderen, zodat bijvoorbeeld een bedrijf daar beter van wordt, is dat natuurlijk ongewenst. Juist die onzichtbaarheid maakt dit tot een potentieel groot risico.

 

3. Decentralisatie

Sinds de opkomst van informatietechnologie zien we een verschuiving van kennis en macht van centraal naar decentraal. De grootste invloed op IT-technologie en de impact daarvan op de samenleving ligt bij grote techbedrijven. Nu predik ik hier niet voor een overheid die alle macht heeft. Maar elke samenleving heeft regels en afspraken nodig. En vertrouwen. Anno nu staat het vertrouwen in de overheid wel stevig onder druk, maar nog altijd is het beter dat de overheid (met al haar controlerende instanties) regels en afspraken vastlegt dan dat we dit aan de markt overlaten. De Microsoft’s en Googles van deze wereld maken geweldige producten waar we elke dag veel aan hebben. Ik zou niet meer zonder kunnen en willen. Maar de afspraken dat het ook veilig is, dienen toch echt van bovenaf te komen.

Wat betekent dit nu voor het onderwijs? Voor het derde punt ben je natuurlijk volledig afhankelijk van de overheid en de sector. Dit kan en moet je ook niet zelf willen oplossen. Voor de Tijd en (On)zichtbaarheid geldt dat bewustwording hier een eerste stap is. Als ik deze week in een krantenartikel lees dat (over het gebruik van ChatGPT door leerlingen) docenten verbaasd zijn, dan ben ik vooral verbaasd. Dit is toch een beetje een ‘accident waiting to happen’. Als kunstmatige intelligentie kan helpen om leerlingen beter en gerichter oefenstof aan te bieden, of te analyseren waar het op het vlak van kennis en vaardigheden aan schort, dan kan dat een voordeel zijn. Maar als je als docent niet weet hoe de technologie tot die uitkomst komt, lijkt mij dat toch zeer ongewenst en mogelijk gevaarlijk. 

 

Hoe snel de ontwikkelingen ook gaan, het onderwijs moet zich hier bewust van zijn en dient flink aan de slag te gaan met kennisontwikkeling op dit vlak. Nu is kennisontwikkeling een kernactiviteit van het onderwijs dus dat moet lukken. Maar zonder gekheid: neem het serieus en verdiep je grondig in de mogelijkheden (want kansen biedt kunstmatige intelligentie voor het onderwijs zeker) en de gevolgen. Want anders gaat de technologie er met je vandoor. Deze column is overigens niet geschreven door ChatGPT. Maar voor de toekomst garandeer ik niks.

Laat hier je vraag achter

Een keer samen van gedachten wisselen?

Kom in contact
Contact_Marcel_grijs

Ik help je graag verder

EV
Marcel de Jager

Lees ook de andere edublog artikelen

  • Hoe je grip houdt op je IT-uitgaven
    Meerjarenbegroting Thematisch denken
  • IPON vraagt om positie van bestuur en directie
  • De route naar formatief handelen met een open leerplatform
  • Wat het onderwijs van Coolblue kan leren
  • Wat te doen met weerstand
  • Smartphones uit de klas zorgt voor serieus beveiligingsdilemma