Een verdieping op de rubric: 3 redenen waarom je het wilt gebruiken, de kritiek erop en hoe je daaraan kan werken.
Rubrics. Voor het onderwijs geen onbekende term. In 2006 werd er al over geschreven. Een formatieve manier van beoordelen die het onderwijs zou verbeteren. Toch worstelen leerkrachten met de toepassing ervan anno 2023. Is het instrument gewoon niet goed? Of zijn er obstakels die weggenomen moeten worden?
Door: Jessica Pfeiffer
Aerobe
Een verdieping op de rubric: 3 redenen waarom je het wilt gebruiken, de kritiek erop en hoe je daaraan kan werken.
In het mbo wordt rubrics veel toegepast, ook bij officiële examens. Het is een beoordelingsinstrument dat streeft naar het creëren van gelijke beoordelingscondities en daarmee ook gelijke kansen voor leerlingen.
Een rubric is een beoordelingsinstrument in de vorm van een matrix bestaande uit:
De prestatie kan zijn één specifieke opdracht, een project, of breder, een leergebied of leerlijn. Daarnaast kan het holistisch dan wel analytisch ingezet worden. Bij de holistische aanpak gebruik je de rubric om een algemene beoordeling te geven van het geheel, terwijl je bij de analytische aanpak ieder criterium een score geeft en zo komt tot een (gemiddelde) totaalbeoordeling. (bron: UU)
Openheid in proces
Het gebruiken van een rubric geeft openheid over het beoordelingsproces. Het creëert consistentie tussen beoordelingen wanneer meerdere leerkrachten dezelfde prestatie beoordelen. Wanneer juist ingezet, vergroot het de betrouwbaarheid en validiteit van het beoordelen. (Meer over betrouwbaarheid en validiteit in het artikel van de UU.)
Verwachtingen van prestatie
Een rubric schept duidelijkheid in wat er van hen als leerlingen verwacht wordt bij de prestatie, waar ze nu staan en waar ze naartoe moeten werken. Dat werkt heel motiverend. Het prikkelt leerlingen om een volgende stap te zetten. Zelf geven ze ook aan rubrics als meerwaarde te ervaren, mits deze op tijd beschikbaar komt. Door de rubric vrij te geven vanaf het begin, zetten ze het in voor het plannen en richting geven van hun werk. (Lees ook punt kritiek verderop.)
Inzicht in ontwikkeling
Wanneer het vakoverstijgend gebruikt wordt, geeft het inzicht in de ontwikkeling van de leerling door het hele curriculum. Een mooie aanvulling op de voortgang binnen vakgebieden. Het laat zien aan welke onderdelen van het curriculum extra aandacht besteed moet worden wanneer leerlingen daar achterblijven. Rubrics en succescriteria worden regelmatig ingezet bij leerdoelgericht werken, om zo voor leerlingen aan te geven welke stappen ze nog moeten zetten om het beoogde leerdoel te halen. Daarmee ondersteunt het ook het gehele leer- en feedbackproces, wat leerkrachten dan weer helpt in het bieden van betere begeleiding.
En dan de terughoudendheid vanuit de praktijk. Daar leeft de overtuiging dat het gebruiken van een rubric meer tijd kost dan het beoordelen op de reeds bestaande manier. Dat klinkt aannemelijk, want iets nieuws ondernemen is altijd een tijdsinvestering. Maar bij succes wordt dit terugverdiend. Eenmaal gemaakt, kan het meermaals worden hergebruikt (eventueel na aanscherping).
Een ander gevaar is dat rubrics het leren naar 'hokjes' zou vertalen, zeker als de criteria te strak worden geformuleerd. Het wordt dan meer een afvinklijst voor leerlingen in plaats van een feedback- of beoordelingsinstrument (zie punt verwachtingen). Als leerlingen dan alles 'afgevinkt' hebben, kan het zo zijn dat de rubrics beoordeling (positief) afwijkt van de professionele mening van de leerkracht. En die zou toch leidend moeten zijn. Stel daarom bij het maken van een rubric kwaliteit boven kwantiteit en laat voldoende ruimte voor het professionele oog. (Tips voor het formuleren van je eigen rubrics op vernieuwenderwijs.)
Aerobe LMS heeft als doel het leren zichtbaar maken. Daarom heeft het een geïntegreerde rubrics functie. Je kan als leerkracht zelf een rubric van nul af aan maken. Maar er is ook de mogelijkheid om dit meer vanuit de school te sturen, door verschillende templates aan te bieden. Met behulp van de taak bibliotheek kunnen alle rubrics hergebruikt worden. Daarnaast biedt LMS de mogelijkheid om vakoverstijgend les te geven. De inzet van rubrics kan daarom binnen één taak, (vakoverstijgend) project, leergebied of leerlijn.
Gebruikt jouw school al rubrics?
Laat hier je vraag achter