Biases en verandering
Cognitieve biases zijn onbewuste, systematische denkfouten bij het vormen van een oordeel. Dit leidt vaak tot het maken van irrationele beslissingen. Je hersenen proberen informatie zo goed en snel mogelijk te verwerken en maakt daarbij foutjes. Deze biases komen ook voor op de werkvloer, en specifiek bij verandering. De implementatie van een nieuw systeem, een nieuwe manier van werken, etc. Maar hoe herken je die biases? En hoe voorkom je ze en hoe haal je er voordeel uit? Ik zet er drie voor je uiteen met voorbeelden.
Bias 1: Bandwagon effect
Mensen hebben de neiging om bepaald gedrag, stijl of houding aan te nemen, simpelweg omdat iedereen het doet. Vaak, bij het maken van een beslissing, kijk je toch naar collega’s of het wel acceptabel en volgens de norm is. We willen ergens bijhoren. Dit ‘kuddegedrag’ stamt uit de prehistorie, toen moest je immers erbij horen om te overleven.
De term bandwagon komt uit het circus. Bij de optocht door de stad stond altijd de band op de laatste wagen om het publiek mee te krijgen naar het circus. Dit is natuurlijk ook wat je het liefst zou zien bij een verandering in je organisatie: enthousiasme en iedereen die jou volgt. Hoe zorg je hier nu voor als projectleider?
Maak collega’s onderdeel van de verandering. Geef ze het gevoel dat ze erbij horen. Dit kun je doen door hen een rol en een stuk eigenaarschap te geven in het project. Laat goed zien wie allemaal al onderdeel uitmaken van de verandering en welke collega's betrokken zijn bij het project. Speel in op het gevoel van urgentie, om niet de boot te missen (of de band wagon). In de marketing zijn ze daar erg bedreven in. Op websites zie je vaak staan ‘Deze personen gingen je al voor’, ‘Nog maar 2 beschikbaar’ en natuurlijk positieve reviews en testimonials.
Bias 2: Confirmation bias
Als mens willen we graag onze omgeving begrijpen, voorspellen en betekenis geven. Het vergaren van kennis hoort hier ook bij. De confirmation bias (bevestigingsbias) beschrijft de denkfout dat we meer waarde hechten aan informatie die onze overtuiging bevestigt dan informatie die het tegenspreekt. Oftewel, we geloven sneller wat we willen geloven.
Stel, jouw organisatie gaat over naar een nieuwe werkwijze. Er is aangekondigd dat jullie de methoden gaan loslaten en zelf een eigen curriculum gaan vormgeven. Op zich klinkt dat heel goed, maar dan komen de beren op de weg. Hoe gaan we dat realiseren? Waar halen we de tijd vandaan? Je vormt de mening dat je het niet ziet gebeuren. Je gaat bewust, dan wel onbewust op zoek naar informatie die deze mening onderbouwt. Je komt artikelen tegen waar het ook misgegaan is, en je hoort negatieve ervaringen van anderen. Echter, de kans is groot dat dit het gevolg is van het invullen van een negatieve zoekterm of een negatief geformuleerde vraag. Dan heb je als het ware oogkleppen op voor positieve ervaringen, want die registreer je niet of kwalificeer je als minder belangrijk. Lees ook het blogartikel over Wat te doen met weerstand.
Hoe geef je nu een positieve draai aan die nieuwe aanpak? Kom tot de kern van je negatieve mening. Waar komt dit vandaan? Daar zit het echte probleem. Pak die aan. Verder, je zal niet opeens een positieve mening krijgen, omdat de projectleider blijft herhalen hoe fantastisch een curriculum is. Je gaat het pas geloven als je het zelf ervaart. Zoek een dergelijke kans op. Daarbij is het wel belangrijk om open te staan voor andere meningen en ervaringen. Iedereen mag zijn kant van het verhaal belichten, en daar moet naar geluisterd worden.
Bias 3: Halo effect
Mensen hebben de gewoonte om een persoon, product of organisatie positief te beoordelen op basis van één positief aspect. Als een bedrijf goede winstcijfers laat zien, denken we al snel dat ook de strategie, leiderschap en bedrijfscultuur excellent zijn. Dit is zeker niet altijd het geval. Andersom werkt dit effect ook. Eén negatieve beoordeling of associatie kan verregaande gevolgen hebben. Daarom is het ook zo belangrijk om een goede eerste indruk te maken.
Hoe pas je dit toe op verandering? Bijvoorbeeld jouw organisatie heeft gekozen voor een nieuwe digitale leeromgeving. Hoe breng je dat naar je collega's? Betrek een collega met een goede reputatie bij jouw project. Een reputatie gebaseerd op voorgaand succes bij een project of bijvoorbeeld een positieve persoonlijkheid (empathisch, rechtvaardig, betrouwbaar). Dit allemaal zal namelijk een positieve weerslag hebben op je project. Natuurlijk geen garantie voor succes, maar men zal met een open, positieve blik starten. Daarna moet je het zelf waarmaken.
Denkfouten maken we allemaal, ook onze hersenen. Door deze denkfouten kenbaar te maken, kan je ze voor je laten werken. Hoe ga jij dat doen? Succes!
Meer weten over verandermanagement? Download dan onze white paper via onderstaande knop.
Laat hier je vraag achter