Vaardigheden en competenties zichtbaar maken

De meerwaarde van 'soft skills'

Leerlingen ontwikkelen bepaalde competenties vooral thuis en op school, waarbij gezegd moet worden dat niet elk kind thuis dezelfde kansen krijgt. Overigens, in mijn schooltijd werd, zover ik weet, minder aandacht besteed aan deze zogenaamde soft skills en werd er meer gestuurd op de meet- en leesvaardigheden, de zogenaamde ‘harde vaardigheden’.

De begrippen competenties en vaardigheden lopen vaak door elkaar heen. Een vaardigheid is een taak of activiteit die je goed of bovengemiddeld beheerst. Vaardigheden zijn trainbaar en groeien naarmate je daar meer ervaring in opdoet. Om vaardigheden te beheersen, is kennis alleen niet voldoende; je moet hier namelijk ook de nodige praktische ervaring voor opdoen. Een competentie daarentegen is de som van de kennis, vaardigheid en je houding die je inzet om optimaal te presteren. Kennis heeft dus vooral te maken met ‘weten en kennen’. Vaardigheden hebben te maken met ‘doen en kunnen’, en houding heeft te maken met ‘willen en durven’.

In veel schoolgidsen en schoolplannen wordt aandacht geschonken aan het belang van brede persoonsvorming met aandacht voor competenties en vaardigheden, en wordt hier op verschillende wijzen invulling aan gegeven. Aandacht wordt besteed aan het vergroten van de sociale vaardigheden, zelfredzaamheid en weerbaarheid en een houding die gekenmerkt wordt door zelfvertrouwen, eigenwaarde en zelfrespect.

Meten en toetsen anno nu

Bepaalde competenties worden voor of met de leerling vastgesteld en gevolgd aan de hand van een meetinstrument. In dit verband is de term rondom 21e eeuwse vaardig­heden bij een ieder bekend. In 2009 overgewaaid vanuit het Amerikaanse National Education Association’s Partnership for 21st Century Skills, en inmiddels breed ingeburgerd in ons onderwijs.

Mentor-Ouder-Leerling driehoek

Een veilige schoolomgeving waarbinnen je kan experimenteren en fouten maken, draagt bij aan de ontwikkeling van competenties en vaardigheden. De rol van de leerkracht of mentor verschuift hierbij steeds meer naar een coachende rol op competentieontwikkeling en ook de rol van ouders speelt hierin mee. De zogenoemde driekhoeksverhouding (mentor-ouder-leerling) is cruciaal voor het leren en welbevinden van leerlingen.

Het zichtbaar maken van vaardigheden en competenties

In het algemeen ervaren leerkrachten dat, dankzij het meten van de competenties, er beter zicht is op het leerproces van de leerling. Er vindt persoonlijke groei binnen een groep plaats en leerlingen worden uitgedaagd om zich verder te ontwikkelen.

Scholen hanteren verschillende competentielijsten met waarderingen om de “soft skills” in beeld te krijgen en te kunnen sturen op de ontwikkeling. Een portfolio kan bij uitstek dienen om deze competenties voor de leerling, ouder en leerkracht zichtbaar te maken. Leerlingen kunnen binnen zo'n portfolio de voortgang op hun eigen competenties volgen en in het driekhoekgesprek zelf aan het stuur zitten. In het Aerobe open leerplatform ontwerp je zelf eenvoudig school specifieke competentielijsten. Je bepaalt zelf de wijze van beoordelen. Daarnaast laat de Groeiwijzer visueel de ontwikkeling van de leerling zien, inzoomend op de competenties en waar wenselijk in combinatie met cijfers en leerdoelen.

Aangezien burgerschapsvorming ook bijdraagt aan competentieontwikkeling kan dit ook een maatstaf zijn voor meting van bepaalde competenties. Eigen kerndoelen voor burgerschapsvorming zijn er echter nog niet. Tot die tijd kunnen scholen de huidige kerndoelen binnen bestaande leergebieden gebruiken als wettelijk inhoudelijke basis voor burgerschapsdoelen. De SLO-kerndoelen staan standaard in Aerobe. 

Het LMS (leer management systeem) van het Aerobe open leerplatform maakt het leren zichtbaar. Ben je geïnteresseerd en wil je meer weten? Neem dan gerust contact met mij op.