Te weinig personeel voor te veel banen, wat nu?

De NOS schrijft ook dat Nederland in een arbeidsmarktcrisis zit. Vanuit een periode met te weinig werk voor teveel mensen door corona, stuitert de markt nu geheel naar de andere kant: er is nu té veel werk voor té weinig mensen. Als je momenteel je huis laat verbouwen, word je al in alle disciplines hiermee geconfronteerd.

Het onderwijs heeft hierin zijn eigen dynamiek. Tekorten worden zeker ook ingegeven door marktomstandigheden, maar ook andere factoren spelen een rol. Denk aan uitstroom van collega’s die met pensioen gaan of het tekort aan startend onderwijzend personeel. Door corona, en al eerder door een hoge werkdruk, zijn er ook nog de nodige problemen op te lossen. Een meer luxe probleem is als je een nieuwe opleiding start en je hebt een onverwachte sterke groei in aanmeldingen. Hoe helpt technologie daarbij?

Onderwijs loskoppelen van locatie en docent

Bij een hoger onderwijsinstelling startte een nieuwe opleiding die snel erg populair bleek. Het had namelijk een boven verwachting hoge toestroom van studenten. Mooi dat de goede snaar werd geraakt. Het gaf alleen direct een aantal uitdagingen zoals: ‘Hoe huisvest je extra studenten?’ en ook ‘Hoe geef je met de beschikbare docenten les aan iedereen?’.

De oplossing werd gevonden samen met de leverancier van de software die gebruikt werd voor de opleiding. In plaats van een les dagdeel op school werden studenten reeds thuis aan het werk gezet. Iedereen kon hierna geheel voorbereid (althans dat was de bedoeling) en met gerichte vragen naar de les. En dit werkt nog steeds goed. Het contactmoment is ingekort en met hetzelfde aantal docenten en voorzieningen worden nu meer studenten bediend. Een kwestie van voorzieningen goed benutten en het contactmoment beter uitnutten. Een mooi voorbeeld van taakgericht of projectgestuurd onderwijs.

Leren op afstand

Sinds corona zijn we hier natuurlijk allemaal expert in. Waarneming is dat we in de corona-luwe periodes wel weer teruggrijpen op fysiek onderwijs. Bij een onveranderde werkwijze lost dit het personeelsprobleem niet op. Het blijft 1 klas op 1 docent. Voorbeelden waar het wel werkt, zijn er wel. In een project hebben we in het verleden (ruim voor corona) gezien dat één leerkracht van een bepaald VO vak digitaal les gaf aan leerlingen in twee verschillende klassen verdeeld over twee locaties. Dat werkt alleen als de leerlingen gemotiveerd zijn of als je een assistent op afstand op locatie inzet. Een vorm van klassenmanagement.

Met de ervaring van de afgelopen twee jaar op het gebied van leren op afstand, moet er toch meer winst te behalen zijn? Het zal ook beter werken in het voortgezet onderwijs en daarboven. Bij het primair onderwijs kun je je afvragen in hoeverre geen fysiek contact acceptabel is. Een geluid wat ook bij de leerlingen zelf uit het voortgezet onderwijs wordt gehoord. Meer werken op afstand lijkt mij een ontwikkeling waar we niet omheen kunnen. Ondanks dat we na corona elkaar toch weer opzoeken, blijft er toch een groot deel van ons werk via de videoverbinding lopen. We vinden het makkelijk en het is meer geaccepteerd. Hiermee om leren gaan wordt dus al op school geleerd. 

Taken automatiseren

Als je de zaken die nu handmatig plaatsvinden, weet te automatiseren, kun je de werkdruk ook verlichten. Enkele voorbeelden:

• Door slimme koppelingen zou je geen cijfers of notities meer willen overtypen. Tegenwoordig kan je met proefwerken in de vorm van een digitaal formulier in Microsoft of Google je nakijkwerk al vergemakkelijken.
• Veel materiaal is reeds te vinden op YouTube. Bijvoorbeeld een collega die uitlegt hoe een bepaalde wiskundige formule werkt in een filmpje is al snel bruikbaar. Je kan hem natuurlijk ook zelf opnemen.
• Door taken digitaal uit te zetten en te koppelen aan doelen kun je tijd besparen en dit gecombineerd met het leren inzichtelijk maken. Je kan als docent op die punten coaching geven aan leerlingen waar dat nodig is. Op die manier benut je beter de contactmomenten met een leerling. 

Niet iedereen is al zover dat deze werkwijze kan worden ingezet. Het vraagt aanpassing van de werkwijze en de nodige digitale vaardigheden/skills bij docenten. Daarnaast moet je beseffen dat de kosten hier voor de baten uitgaan. Anders gezegd: het vraagt eerst een investering in tijd, voordat je er wat aan hebt. 

Delen is groeien

Als je de content die je hebt ook daadwerkelijk gaat delen, en samen gaat werken, kan dat veel opleveren. In de praktijk kom ik leerkrachten tegen die lesmateriaal ontwikkelen, maar komt het er vervolgens niet van om dit te delen met collega’s. Redenen kunnen zijn dat de faciliteiten er niet zijn om dit goed te delen of omdat het materiaal in eigen tijd en voor eigen gebruik is ontwikkeld. Dit voorzichtig uitgedrukt.
Wat zou het mooi zijn als er binnen een onderwijsinstelling of stichting een bibliotheek is waaruit je lesmateriaal kan gebruiken als basis voor het arrangeren van je eigen les. Dit kan redelijk wat tijdwinst opleveren. Wat zou het ook mooi zijn als er een stukje waardering (in welke vorm dan ook) zou zijn voor leerkrachten die actief zo’n bibliotheek aan het vullen zijn. Hier ligt dus een taak voor het management van de school of stichting. Actief hiermee bezig gaan, lost uiteraard niet de problemen van vandaag op, maar kan hier voor de toekomst wel in bijdragen. 

Tot slot

Het zal duidelijk zijn dat technologie kan helpen in het verlichten van werkdruk en het opvangen van personele uitdagingen. Het is echter geen heilige graal die al je problemen in één keer oplost, hoe graag we dat ook willen. Het begint bij herkennen en erkennen van de mogelijkheden van IT voor het onderwijs. Misschien een mooi plekje geven in je visiedocumenten van de school of stichting? Lees hierover meer in mijn blog “Hoe realiseer ik mijn visie Leren met IT”.

Wellicht zijn dit voor jou bekende voorbeelden, maar pas jij, of jouw organisatie, ze zelf ook actief toe? Wil je meer weten over dit onderwerp of van gedachten wisselen?